Mahmut Akman
İş ve Sosyal Güvenlik Danışmanı
04 Mayıs 2023
Sirküler No: 794
Sosyal güvenlik sistemimiz temel ve genel olarak kişilerin emekliliği üzerine kuruludur. Emeklilik için de sistemde olan sigortalıların uzun vadeli sigorta kolları dediğimiz malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına genelde işverenleri aracılığıyla prim ödenmesi şarttır.
Bazı durumlarda ve bazı sigortalılarda sadece kısa vadeli sigorta kolları dediğimiz iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık sigortalarına prim ödenmektedir. Buna örnek olarak staja tabi tutulan öğrencileri gösterebiliriz.
Staj gören, görmüş veya görecek olan öğrenciler hakkında emeklilik primi kesilmediği için, staj başlangıcı “sigortalılık başlangıcı” olarak kabul görmemektedir.
Staj başlangıcı olan kadın sigortalıların staj başlangıcından sonra meydana gelen doğumlar için doğum borçlanması yapılması mümkün mü değil mi? Sorusunun cevabı özellikle EYT’nin yasalaşacağı bu günlerde prim ödeme gün sayısı eksiği olanlar için çok önemli olacaktır.
Doğum borçlanmasının yapılabilmesi için öncelikli şart; kadın sigortalının doğumdan önce “gerek yürürlükte bulunan 5510 sayılı Kanun gerekse de mülga sosyal güvenlik kanunlarına göre tescil edilmiş ve adına uzun vadeli sigorta kollarına tabi prim bildirilmiş/tahakkuk etmiş olmasıdır”. Bu şart 2008 yılından 2010 yılına kadar geçerli iken, 16.09.2010 tarihinde SGK uygulama değişikliği yaparak doğumdan önce uzun vadeli sigorta kolları yönünden başlangıcı olmayanlar için kısa vadeli sigorta kollarına yönünden başlangıcı olanları da ilave etmiş, başka bir ifade ile SGK kadın sigortalıların bir nevi lehine yumuşatarak staj başlangıcını da doğum borçlanması için yeterli kabul etmiştir.
Sonuç olarak, bir kadın sigortalının en fazla 3 çocukla sınırlı olmak ve her bir çocuk için 2 yıl toplamda 3 x 2= 6 yıl doğumdan sonraki sürelerin borçlanmasında, doğum olaylarının ilk sigortalılık başlangıcı tarihinden sonra meydana gelmesi şartıyla, bu başlangıçta sadece emeklilik primi ödenmiş sigortalılık değil iş kazası primi ödenmiş sigortalılık ta esas alınmaktadır. Dolayısıyla, kadın sigortalının staj başlangıcından sonraki sürelerde meydana gelen doğum olayları borçlanma kapsamında değerlendirilecek ve borçlanılan süre prim ödeme gün sayısına ilave edilecektir.
Ayrıca; sigortalılığı ilk defa kısa vade sigorta kollarına tabi prim bildirilerek başlayan kadın sigortalıların bu tarihten sonra doğum borçlanması yapması halinde sigortalılık başlangıç tarihi uzun vade primi bildirilen tarihten geriye doğru gidilerek tespit edilir. Örneğin; X kadın sigortalısı ilk defa 01.04.1997 tarihinde stajyer öğrenci olarak çalışmaya başlamış, adına iş kazası ve meslek hastalığı primi bildirilmiş, 01.02.1999 tarihinde ise doğum yapmıştır. Bu sigortalı 01.04.2001 tarihinde ilk defa emeklilik primi ödenecek şekilde bir mali müşavir ofisinde temizlikçi olarak çalışmaya başlamıştır. X sigortalısı doğumdan sonraki 2 yıllık süreyi borçlanırsa sigortalılık süresi başlangıcı 01.04.2001 tarihinden geriye doğru 2 yıllık borçlanılan süre kadar 01.04.1999 tarihine çekilecek ve prim gün sayısına 720 gün ilave edilecektir.