Yurtdışı Prim Transferinin Sigortalı Hizmete Etkisi

Bilindiği üzere; vatandaşlarımızın yurt dışında çalıştıkları süreler talebe istinaden borçlanma yapılmak şartıyla Ülkemizde sigortalı hizmete sayılması mümkün olmaktadır. Gerek ikili sosyal güvenlik sözleşmesi yapılan ülkelerde gerekse yapılmayan ülkelerde çalışan vatandaşlarımız bunları belgelendirmek üzere Ülkemizde borçlanma yoluyla hizmet satın alabilmektedir. Bazı durumlarda bazı ülkelerle yapılan sözleşmelerde yurt dışında işe başladıkları tarihin Ülkemizde ilk işe başlanılan tarih olarak kabul edildiği de söz konusu olabilmektedir.

Bunun yanında bazı durumlarda bazı ülkelerle yapılan sözleşmelerde borçlanma sayılmayan prim transferi ile hizmet kazanımı da mümkündür.  Başka bir deyişle; Türk vatandaşları hesabına yabancı ülkelerdeki sosyal güvenlik kurumlarına yatırılmış bulunan primlerin, ülkelerarası anlaşmalarla Türkiye’ye transferlerinin sağlanması mümkündür. Bunun örneği, Ülkemiz ile İsviçre arasında imzalanan ikili sosyal güvenlik sözleşmesidir.

01.01.1972 tarihli Türkiye İsviçre Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin 10/a maddesinde Türk vatandaşlarının İsviçre’deki çalışmaları esnasında işçi ve işveren hissesi dâhil olmak üzere yaşlılık ve ölüm sigortası primi olarak ödenen tutarın tamamının SGK’ ya transferi öngörülmüştür. İki ülke arasındaki sözleşme kapsamında prim transfer işlemleri ile borçlanma işlemleri arasında ilişki bulunmamakla birlikte, borçlanılan gün sayısı kadar primlerin iade edileceği öngörülmüştür. Bundan ötürü prim transferi ile borçlanma işlemleri ayrı ayrı yürütülür. Örneğin; 09.01.2023 tarihinde İsviçre prim transferi ile birlikte bu ülkedeki sigortalılık sürelerini borçlanma talebinde bulunan ve borçlanma bedelini transfer edilecek primlerden mahsup edilmesi talebinde bulunan sigortalının borçlanma talep tarihinde SGK’ ya transfer edilmiş İsviçre prim tutarı bulunmuyorsa ilgilinin mahsup talebi kabul edilmez ancak borçlanma talebi dikkate alınır.

Transfer edilen primlere ilişkin sürelerin tamamını borçlanarak tahakkuk ettirilen borç tutarını ödemiş olanlara transfer edilen primlerin tamamı, transfer edilen primlere ilişkin sürelerin bir kısmını borçlanarak tahakkuk ettirilen borcunu ödemiş olanlara ise transfer edilen primlerin borçlandıkları süreye isabet eden orandaki miktarı yabancı ülkelerdeki sürelerine ait ortalama günlük kazanç üzerinden iade edilecektir. Ortalama günlük kazanç, transfer edilen toplam prim transfer tutarının toplam gün sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanacaktır. Örneğin; 01.08.2000-30.06.2008 tarihleri arasındaki sürelerde 95 ay (95 x 30 = 2850 gün) İsviçre hizmeti olan sigortalı (Z)’nin transfer edilen prim tutarı 135.800,00 İsviçre Frangıdır (CHF). Ortalama günlük kazanç (135.800,00 / 2.850 =) formülü ile 47,65 CHF olarak tespit edilmiştir. Sigortalının 2000 günü borçlandığı varsayıldığında öncelikle borçlanılmayan (2850 – 2000 =) 850 gün karşılığı (850 x 47,65 =) 40.502,50 CHF transfer edilen prim tutarı olan 135.800,00 CHF’ den düşüldükten sonra kalan (135.800,00 – 40.502,50 =) 95.297,50 CHF karşılığı Türk Lirası, primlerin SGK hesabına geçtiği tarihteki cari kur esas alınmak suretiyle ilgiliye iade edilecektir.

Sosyal güvenlik sözleşmelerine göre Türkiye’ye transfer edilen primlere ait gün sayıları 4/1-b (BAĞ-KUR) kapsamında Türkiye’de geçmiş hizmet süresi olarak değerlendirilmektedir.